काठमाडौँ । गोसाइकुन्ड गाउपालिका ५ रसुवाका २७ वर्षका छिरिङ तामाङलाई बैशाख महिनामा सुत्केरी व्यथा लाग्यो ।
लगातार २४ घन्टासम्म पनि नजिकैको स्वास्थ्य संस्थामा बच्चा जन्मन नसकेपछि गाउँपालिकाको पहलमा उहाँलाई हवाई एम्बुलेन्समार्फत उद्धार गरेर काठमाण्डौमा रहेको परोपकार तथा स्त्री रोग अस्पताल थापाथलीमा पुर्याइयो ।
अहिले छिरिङको आमाछोरीको ज्यान जोगिएको छ ।
एक घण्टाभित्रै नेपाली सेनाको हेलिकोप्टर आएर उहाँलाई लगेर काठमाण्डौको थापाथलीमा रहेको परोपकार प्रसुती तथा स्त्रीरोग अस्पताल पुर्याएको गाउँपालिकाका अध्यक्ष कैसाङ नोर्पु तामाङले बताउनुभयो ।
उहाँका अनुसार छिरिङको छोरी जन्मेको छ र आमा तथा छोरीको अवस्था सामान्य छ ।
लकडाउनको अवधिमा पनि तीनजनाको उद्धार गरिएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी सुरेश सुनारले जानकारी दिनुभयो । सबैभन्दा राम्रो कुरा के छ भने डोल्पा जिल्लाले यो हवाइ उद्धार सेवाबाट सबैभन्दा बढी लाभ लिएको छ ।
धादिङको रुवीभ्याली गाउँपालिका ३ का २५ वर्षका दलिमाया तामाङको पनि सुत्केरी हुने दिन नजिकिदै थियो । एक दिन एक्कासी ३ वर्षको जेठो छोराले जिस्कीएर दलिमायाको पेटमा लात्तीले हानेपछि उहाँ बेहोस हुनुभयो ।
श्रीमतीको पेटमा गम्भीर चोट लागेपछि श्रीमान टोकमान तामाङले जसोतसो नजिकैको स्वास्थ्य संस्थामा त पुर्याउनुभयो । तर श्रीमतीलाई गम्भीर चोट लागेकाले त्यहाँ के गर्न नसकिने जानकारी दिइयो ।
यति नै बेला स्वास्थ्य संस्थाले गाउँपालिकासँग सहकार्य गरेर जिल्ला प्रकासन कार्यालय धादिङलाई खवर गर्यो ।
जिल्ला प्रशासन कार्यालयले महिला बालबालिका तथा जेष्ठ नागरिक मन्त्रालय अन्तर्गत रहेको राष्ट्रपति महिला उत्थान कार्यक्रमका कर्मचारीसँग समन्वय गरियो ।
यति गर्दासम्म दलिमायालाइ हवाइ एम्बुलेन्समार्फत थापाथली पुर्याइएपछि आमा र शिशु दुवैको ज्यान जोगिन पायो ।
श्रीमान टोकमानले खुसी व्यक्त गर्दै भन्नुभयो, ‘दुई घण्टाभित्र मेरो श्रीमती अस्पताल नपुगेको भए मैले मेरो श्रीमती र छोरीको अनुहार कहिल्यै देख्न पाउदिन थिएँ होला । स्थानीय स्वास्थ्यसंस्थाका अनमीले पनि यस्तै भन्नुभएको थियो । तर सरकार मेरा लागि भगवान बनेर आइदियो । हवाइ उद्धारले म जस्ता धेरै गरिब नागरिकको आँखाको आँसु पुछेको छ ।’
दुर्गम क्षेत्रमा ज्यान जोखिममा परेका गर्भवती तथा सुत्केरी महिलाका लागि हवाइ उद्धारसम्बन्धी कार्यविधि २०७५ अनुसार विभिन्न ३० जिल्लामा पूर्ण र चार जिल्लामा आंशिक रुपमा निशुल्क हवाई उद्धार सेवा कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको छ ।
२०७५ पुस ६ गते हुम्लाको चंखेली गाउँपालिकाका २२ वर्षका निरा शाहीलाई उद्दार गरी सुरु भएको हवाइ उद्धार कार्यक्रमबाट अहिलेसम्म सबैभन्दा बढी डोल्पामा यस वर्ष मात्र १४ जनाको उद्धार भइसकेको छ ।
लकडाउनको अवधिमा पनि तीनजनाको उद्धार गरिएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी सुरेश सुनारले जानकारी दिनुभयो । सबैभन्दा राम्रो कुरा के छ भने डोल्पा जिल्लाले यो हवाइ उद्धार सेवाबाट सबैभन्दा बढी लाभ लिएको छ ।
त्यसैले पनि सरकारको यो कदमप्रति नागरिक धेरै खुसी भएका छन् । यो कार्यक्रम सञ्चालन नहुनु अगाडी महिनैपिच्छे कोही न कोही महिलाको सुत्केरीकै कारण मृत्यु हुने गरेको थियो ।’ प्रमुख जिल्ला अधिकारी सुनारले भन्नुभयो, ‘अहिले भने सुत्केरी अवस्थामा कोही कसैको मृत्यु भएको समाचार सुन्नु परेको छैन । दुर्गम र कठिन क्षेत्रका लागि यो कार्यक्रम एउटा सहाराविहीनको सहारा बनेको छ ।’
दुर्गम ठाउँका, ज्यान जोखिममा परेका गर्भवती तथा सुत्केरीलाई सुविधायुक्त अस्पताल पुर्याउन सरकारले हवाइ एम्बुलेन्सको व्यवस्था गरेको हो ।
२०७५ साल पुसदेखि सुरु भएको आकस्मिक निःशुल्क हवाई उद्धार सेवाबाट हालसम्म एक सय दुईजना जोखिम अवस्थाका गर्भवति तथा सुत्केरीको उद्धार गरिएको छ ।
लकडाउनकै अवधिमा मात्र करिव १५ जना भन्दा बढीको उद्धार भइसकेको छ । सरकारले ल्याएको नीति तथा कार्यक्रम पनि भर्खरै संघीय संसदबाट पारित भएको छ ।
१७ महिनामा देशभरका विकट ठाउँबाट एक सय दुई जनाको उद्धार हुदाँ अहिलेसम्म करिब तीनजना जती महिला र तीन जना शिशुको उद्धार गर्दा गर्दै र अस्पतालमा उपचार गर्दागर्दै मृत्यु भएको महिला बालबालिका तथा जेष्ठ नागरिक मन्त्रालयको राष्ट्रपति महिला उत्थान कार्यक्रम समन्वय शाखाका प्रमुख अञ्जु ढुंगानाले बताउनुभयो ।
उहाँका अनुसार अत्यन्त ढिलो गरी खवर प्राप्त हुने गरेकाले अपवादका रुपमा यी घटना भएका हुन् ।
दुर्गम क्षेत्रमा ज्यान जोखिममा परेका गर्भवती तथा सुत्केरी महिलाका लागि हवाइ उद्धारसम्बन्धी कार्यविधि २०७५ अनुसार विभिन्न ३० जिल्लामा पूर्ण र चार जिल्लामा आंशिक रुपमा निशुल्क हवाई उद्धार सेवा कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको छ ।
अप्ठे्यारो परे स्थानिय सरकारलाई भन्नुपर्छ र स्थानिय सरकारले संघीय सरकारसँग समन्वय गरेर उद्धार गर्ने व्यवस्था छ ।
लकडाउन अर्थात बन्दाबन्दीमा सडक तथा हवाइ यातायात ठप्प भए पनि सरकारले सञ्चालन गरिरहेको हवाई एम्बुलेन्स व्यवस्थाका कारण भने दुर्गम ठाउँका धेरै गर्भवती र सुत्केरी महिलाको ज्यान जोगिएको छ ।
लकडाउनकै अवधिमा मात्र करिव १५ जना भन्दा बढीको उद्धार भइसकेको छ । सरकारले ल्याएको नीति तथा कार्यक्रम पनि भर्खरै संघीय संसदबाट पारित भएको छ ।
नीति तथा कार्यक्रममा पनि सरकारले दुर्गम क्षेत्रमा ज्यान जोखिममा परेका गर्भवती तथा सुत्केरीको हवाइ उद्धारलाई थप सुविधासहित विस्तार गर्ने उल्लेख छ ।
अडियो सुन्नुहोस्ः
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, जेठ ९, २०७७
