काठमाडौँ । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) को नामको विषयमा परेको रिटमा सर्वोच्च अदालतले गरेको फैसलापछि नेपाली राजनीति थप तरङ्गित भएको छ ।
नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रबीचको एकतामा कानुनी प्रश्न खडा गर्दै एकता हुनुअघिकै अवस्थामा पुर्याएपछि अब के हुन्छ भन्ने मुल प्रश्न खडा भएको छ ।
प्रारम्भिक प्रतिक्रिया हेर्दा नेकपाको प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली पक्ष खुसी र प्रचण्ड-माधव पक्ष बेखुसी देखिन्छ ।
अब मुख्य तीनवटा घटनाक्रम हुने देखिन्छ ।
पहिलो अब अदालतको फैसला अनुसार नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्र दुई दलको हैसियतमा निर्वाचन आयोगमा पुगेर दलसम्बन्धी ऐन तथा नियमानुसार एकीकरण प्रमाणित गर्नु पर्नेछ ।
त्यसो भयो भने पुराना कुरालाई समीक्षा गर्दै ओली र प्रचण्ड-माधव समूहको नयाँ एकता हुनसक्छ । तर दुई समूह विभाजन भइसकेकाले त्यो सम्भावना तत्काल देखिदैन ।
दोस्रो, यदि दुबै पक्षले एकता नगर्ने हो भने पूर्व एमाले र पूर्व माओवादी केन्द्र ब्युँताउनेतिर लाग्नु पर्नेछ । ओली पक्षको प्रतिक्रिया हेर्दा नेकपाको कार्यालय रहेको धुम्वाराहीको पार्टीकार्यालयमा नेकपा एमालेको कार्यालय भन्ने ब्यानर केहीदिनमा नै फर्किने देखिन्छ ।
यो बाटोमा जान निर्वाचन आयोगमा नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रका नाममा दर्ता भएका अर्का दुई दल छन् त्यसको विषयमा निर्वाचन आयोगले निणर्य गर्नुपर्छ । कानुनी रूपमा त्यो छिट्टै र सजिलै पुरा हुने छैन ।
सरकार टिकाउन नयाँ गठबन्धन बन्नेछ । त्यसो भएमा अल्पमतको सरकार बनाएर ३० दिनभित्र संसदबाट विश्वासको मत लिनुपर्नेछ । यी सबै घटनाक्रम कठिन देखिएकाले सरकारले फेरि चुनाव घोषणा गरेर जानसक्ने आँकलन गर्न सकिन्छ ।
तेस्रो २०७५ जेठ २३ गते अगाडिको अवस्थाा दुई दल प्रमाणित भए भने केपी शर्मा ओली नै अध्यक्ष रहेकाले एमालेको हैसियतमा दल बन्नेछ ।
प्रचण्ड नेतृत्वमा पूर्व माओवादी केन्द्र हुनेछ । पूर्व माओवादी केन्द्रर पूर्व एमाले एक होऔँ भन्ने छुट्टा-छुट्टै अभियान चल्न सक्छ ।
तर माधवकुमार नेपाल नेतृत्वको पूर्व एमाले समूहलाई अप्ठ्यारो आइलाग्ने छ, या एमाले नै हौँ भनेर ओलीतिरै फर्किनुपर्ने छ या नेकपा माओवादी केन्द्रमा प्रवेश गरेको घोषणा गर्नुपर्नेछ ।
त्यसो नगरे पार्टी फुटाएर नयाँ दल बनाउने र त्यसपछि प्रचण्डसँग फेरि एकता गर्नुपर्नेछ ।
यी तीन कुरा मध्ये पहिलो नेताहरूको मनमुटाव हेर्दा असम्भव जस्तै देखिएकाले राजनीति अर्को कोर्षमा जानेछ । त्यो भनेको प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली नेतृत्वको वर्तमान सरकार अल्पमतमा पर्नेछ ।
त्यस्तो बेला माओवादी केन्द्रले समर्थन फिर्ता लिने निणर्य गर्न सक्छ । त्यसो गरेमा प्रधानमन्त्रीले संसदमा विश्वासको मत लिनुपर्छ ।
सरकार टिकाउन नयाँ गठबन्धन बन्नेछ । त्यसो भएमा अल्पमतको सरकार बनाएर ३० दिनभित्र संसदबाट विश्वासको मत लिनुपर्नेछ । यी सबै घटनाक्रम कठिन देखिएकाले सरकारले फेरि चुनाव घोषणा गरेर जानसक्ने आँकलन गर्न सकिन्छ ।
प्रकाशित मिति: सोमबार, फागुन २४, २०७७
