काठमाडौँ । ५० वर्षकी आशाकुमारी चौधरीको एउटै धोको छ, आफ्नै नामको लालपूर्जा हेर्ने । काठमाडौँको चिसो सडकमा थारु पहिरन लगाएर आशासँगै दाङका ३९ जना किसानले शान्तीपूर्ण आन्दोलन गरिरहेका छन् ।
तर ४ दिन बित्दा पनि सरकारले कुनै संवाद गरेको छैन । आफैँले जोतेको जग्गाको हक माग्दा पनि सरकारले नसुनेपछि आशाकुमारीको मन दुखेको छ ।
घोराहीका बासुराम चौधरी, ७१ वर्षको हुनुभयो । बुढ्यौली उमेरका कारण, उहाँ हिँडडुल गर्न पनि मुस्किल पर्छ । तर, आफ्ना सन्ततिले आफूले जस्तो दुख भोग्नु नपरोस् भनेर सकिनसकी काठमाडौँ आउनुभएको छ ।
हलो, कुटो, कोदालोलगायत कृषि औजारसहित काठमाडौँको माइतीघरमा गएको आइतबारदेखि धर्नामा छन्, दाङको स्वर्गद्वारी गुठीका मोही किसान । आफूले जोतभोग गरेको, पसिना बगाएको जग्गाको स्वामित्व आफ्नै हुनुपर्ने र लालपुर्जा पाउनुपर्ने माग उनीहरूको छ ।
काठमाडौँमा चलिरहेको यो आन्दोलन, दाङमा आदिमकालदेखि बसोबास गरिरहेका थारुहरूको हो । जोतभोग गरिरहेको तथा बसोबास गरिरहेको जमिनलाई स्वर्गद्वारी गुठीको नाममा कब्जा गरिएको उनीहरूको दाबी छ ।
प्युठानमा रहेको मन्दिरका नाममा १९८० सालमा १२ वटा मौजाका जग्गाहरु लगियो र वास्तविक जमिनका मालिकलाई २०२७ सालको नापीले मोही बनायो ।
त्यहीँदेखि अन्यायको शृङ्खला सुरु भएको हो । अनि आन्दोलन पनि लगभग त्यही समयबाट सुरु भयो ।
यसपटकको आन्दोलन वारपारकै हुने पीडित किसानहरुको भनाइ छ । घोराही नगरपालिकाका ६५ वर्षका रुपलाल चौधरी, बिरामी श्रीमती छोडेर अधिकारको लडाईँमा काठमाडौँ हुनुहुन्छ ।
दाङका विभिन्न स्थानका तीन हजार पाँच परिवार स्वर्गद्वारी गुठीका मोही छन् ।
उनीहरुले १ हजार ५० बिघा जमिन जोतिरहेका छन् । आफ्नो नामको लालपूर्जाको खोजीमा निस्किएको किसानको समूहका केही युवा पनि छन् ।
लालपूर्जा नभएकै कारण, पढाइ पूरा गर्न नपाएका विजय चौधरीलाई यसपटक सरकारविरुद्धको लँडाई जसरी पनि जित्नु छ ।
स्वर्गद्वारी गुठीअन्तर्गतको जग्गा जोतिरहेका किसानले २०४५ सालदेखि नै जिल्ला केन्द्रित आन्दोलन गरेका थिए ।
तर स्थानीयस्तरमा समाधान नभएको समस्या सङ्घीय सरकारले गरिदिन्छ, भन्ने आशासहित यसपटक काठमाडौँमा छन् ।
मोही किसानले जोतभोग गर्दै आएको जमिन मोहीका नाममा रैतानी हुने कानुनी व्यवस्था, विशेष प्रकृतिको निजी भनिएको गुठी जग्गाका निष्कासित मोहीको हक पुनःस्थापित गर्नु पर्ने लगायतको माग उनीहरूको छ ।
आफ्नो माग पुरा नुहँदासम्म आन्दोलन गरिरहने स्वर्गद्वारी गुठी पीडित मोही किसान सङ्घर्ष समिति दाङका सहसचिव एवम् प्रवक्ता प्रविण दहितले बताउनुभयो ।
सर्वोच्च अदालतले २०६२ चैत्र १४ गते स्वर्गद्वारी विशेष प्रकारको निजी गुठी भएकाले आश्रमको जग्गा खण्डीकरण नगर्नु नगराउनु भन्ने परमादेश जारी गरेका कारण किसानहरू मोही हकबाट वञ्चित भएका हुन ।
आन्दोलनरत किसानको समस्या समाधानमा सरकारले काम गरीरहेको बताउँनुहुन्छ भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिबी निवारण मन्त्री बलराम अधिकारी ।
लालपूर्जाको मागसहित आन्दोलन गरिरहेका किसान दाङबाट सिँहदरबारको आँगनसम्मै आईपुगे । तर पनि उनीहरु, माग पूरा होला र लालपूर्जा पाईएला भनेर सरकारको भरोसा गर्न सकिरहेका छैनन् ।
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, माघ २५, २०८१, १८:०५
