काठमाडौं । नेपालको १ सय ५७ हेक्टर क्षेत्रफलमा पुष्प अथवा फूल व्यवसाय हुँदै आएको छ । गत वर्ष नेपालले २ अर्बको फुल किनेको थियो ।
धनकुटाका गोविन्द श्रेष्ठ फुल खेतीमा लाग्नुभएको ३ वर्ष भयो । २५ हजार लगानी लगाउँदा ५० हजारसम्म आम्दानी हुने यो व्यवसायबाट उहाँ सन्तुष्ट हुनुहुन्छ । श्रेष्ठको बारीमा सुरुको वर्ष ठिकै, गतवर्ष मध्यम र यो वर्ष फूल उत्पादन बढेको छ ।
२९ वर्षे इतिहासमा नेपालमा ४३ हजार किसान प्रत्यक्ष र अप्रत्क्ष रुपमा फूल खेती र व्यवसायमा संलग्न छन् । विषेशगरि काठमाडौं, ललितपुर, भक्तपुर, चितवन, मोरङ, मकवानपुर सहित ४३ जिल्लामा ७ सय भन्दा बढी नर्सरीहरुमा फूल उत्पादन भइरहेको छ ।
चितवनका पुष्कर अधिकारी पनि फुल खेती गर्नुहुन्छ । ९ वर्षदेखि फूल खेती गर्दै आउनुभएका उहाँको व्यवसाय यसपटक थप फस्टायो । फूल उत्पादन बढेकोले दशैंमा रामो आम्दानी भयो । यो तिहारका लागि थप आम्दानी लिनेगरि उहाँ तयारीमा हुनुहुन्छ । नेपालमा सन् १९९० बाट पुष्प खेती सुरु भएको इतिहास छ ।
२९ वर्षे इतिहासमा नेपालमा ४३ हजार किसान प्रत्यक्ष र अप्रत्क्ष रुपमा फूल खेती र व्यवसायमा संलग्न छन् । विषेशगरि काठमाडौं, ललितपुर, भक्तपुर, चितवन, मोरङ, मकवानपुर सहित ४३ जिल्लामा ७ सय भन्दा बढी नर्सरीहरुमा फूल उत्पादन भइरहेको छ । फ्लोरी कल्चर एशोसिएसन नेपालका अध्यक्ष कुमार कसजु श्रेष्ठका अनुसार फूलको आन्तरिक बजार १५ प्रतिशत सम्म बढेको छ तर उत्पादन त्यहि अनुसार नबढ्दा बिदेशको फूल आयत नगरेर सुखै छैन ।
एशोसिएशनका अनुसार नेपालमा ४ सय ५० भन्दा बढी प्रजातिका फूलहरु उत्पादन हुँदै आएका छन् । नेपालमा फूल उत्पादन कम भएकै कारण हरेक बर्ष अर्बौको फूल किन्नु परेको छ । तर, यसबर्ष उत्साजनक रुपमा फूल उत्पादन बढेको छ । नेपालमै फूल उत्पादनलाई बढाउन सरकारले किसानमुखि कार्यक्रम ल्याएको कृषि तथा पशुपञ्छी विकास मन्त्रालयका सविव डा.युवकध्वज जीसिले जानकारी दिनुभयो । सरकारले पुष्प खेतीको लागि स्थानीय, प्रदेश र केन्द्र तहबाटै अनुदानका बिभिन्न कार्यक्रमहरु कार्यान्वयनमा ल्याएको छ ।
नेपालमा भारतबाट सबैभन्दा बढी डेढ अर्बको फूल आयात हुन्छ भने चिन, नेदरल्याण्ड, थाइल्याण्ड लगायतका देशबाट १ अर्बको फूल आयात हुने गरेको छ । खाली भएका सरकारी जग्गालाई सदुपयोग गर्दै र फूलमा आत्मनिर्भर बन्नका लागि पुष्प व्यवसायलाई व्यापारीकरण गर्न नीतिगत व्यवस्था गर्न आवश्यक देखिन्छ ।
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, कात्तिक ८, २०७६
